Надомест на нематеријална штета

Надомест на нематеријална штета во Северна Македонија е правен механизам кој овозможува компензација за немерливи загуби, како физичка и душевна болка, претрпен страв, нарушен углед и чест, намалена животна активност и нагрденост. Овој вид на штета е регулиран со Законот за облигациони односи (ЗОО).

Нематеријалната штета подразбира повреда на личните права кои немаат директна финансиска вредност. Тоа се штети кои не се мерливи во пари, но сепак имаат значајни последици врз животот на оштетеното лице1.

Законот за облигациони односи ја дефинира нематеријалната штета како повреда на личните права на физичко или правно лице поради претрпени физички болки, душевни болки, намалување на животната активност, нагрденост и претрпен страв. Судот има дискреционо право да определи правичен паричен надоместок врз основа на медицински вештачења и други докази.

• Физичка болка – болки предизвикани од телесни повреди.
• Душевна болка – емоционално страдање.
• Претрпен страв – психолошки последици од трауматично искуство.
• Намалена животна активност – неспособност за нормално функционирање во секојдневниот живот.
• Нагрденост – физички промени кои влијаат врз личниот изглед и самодовербата.
• Повреда на угледот и честа – нарушување на јавниот имиџ или достоинството.

Постапката за барање надомест опфаќа:

• Поднесување барање до одговорното лице или институција
• Собирање докази (медицински извештаи, фотографии, сведочења)
• Преговори за спогодба
• Судска постапка ако не се постигне договор

Вообичаениот рок за барање надомест е три години од моментот кога оштетениот дознал за штетата и сторителот. Максималниот рок е пет години од денот на настанување на штетата

Судовите во Северна Македонија ги земаат предвид следните критериуми:

• Тежина и траење на последиците
• Интензитетот и времетраењето на болките
• Степенот на намалената животна активност
• Возраста и здравствената состојба на оштетениот
• Влијанието врз секојдневниот живот