Правото на дарување е едно од основните права во граѓанското право, но понекогаш може да настанат ситуации кои бараат раскинување на договорот за дарување. Во овој текст, ќе ја разгледаме правната основа за раскинување на договорот и отповикување на дарот согласно македонското законодавство, со посебен акцент на Член 563 до Член 568 од Законот за облигациони односи.
Договор за дар
Договорот за дар е правен акт кој се реализира со цел дарувачот да пренесе имотна корист на даропримачот без да побара наплата или компензација. Оваа форма на пренос на имот е регулирана со строгите правила, за да се заштитат интересите на сите страни. Сепак, постојат случаи кога дарувачот може да побара да го отповика дарот, особено во ситуации на неблагодарност од страна на даропримачот.
Отповикување на дарот поради неблагодарност
- Условите за отповикување
Според Член 563, дарувачот има право да го раскине договорот и да го отповика дарот ако даропримачот со своето однесување покаже крајна неблагодарност. Ова правно средство е важно, бидејќи на тој начин се чува интегритетот на односот помеѓу дарувачот и даропримачот. - Наследство на правото за отповикување
Понатаму, правото на отповикување преминува на наследниците на дарувачот, што значи дека во случај на смрт на дарувачот, неговите наследници можат да ја остварат оваа побарувачка. Ова е важно за заштита на интересите на дарувачот, дури и по неговата смрт. - Рок за отповикување на дар
Правото на дарувачот за отповикување исто така подлежи на временски ограничувања. Тоа се реализира во рок од една година од моментот кога дарувачот дознал за неблагодарноста, а најдолго до пет години од покажаната неблагодарност. Овие рокови обезбедуваат правна сигурност и дозволуваат учесниците во правниот промет да планираат своите активности. - Обврска за враќање на дарот
Ако дарот е отповикан, даропримачот е должен да врати сè што примил. Ова е основна обврска која осигурава дека дарувачот ќе биде компензиран за неповратното губење на имотот.
Отповикување поради немање на средства за живот (Член 564
- Правото на отповикување
Според Член 564, дарувачот кој нема доволно средства за живот може да го отповика дарот. Ова право се реализира во случаи кога дарувачот е изложен на финансиски тешкотии и не може да се грижи за себе или за лицата кои по закон е должен да ги издржува. - Избегнување на Отповикување
Даропримачот има можност да избегне отповикување ако се обврзе да му обезбеди на дарувачот средства за опстанок. Оваа одредба е важна, бидејќи охрабрува солидарност и поддршка меѓу страните. - Обратно редоследно отповикување
Ако дарувачот направил повеќе дарови, отповикувањето се прави по обратен ред, што значи дека последниот дар прв ќе биде отповикан. Ова правило е наменето да обезбеди правна сигурност и да ја заштити даропримачката од ненадејни и неочекувани последи
Друго Отповикување на Дар (Член 565)
Покрај причините наведени во Член 563 и Член 564, дарот може да биде отповикан и во други случаи предвидени со закон. Оваа општа одредба овозможува флексибилност и адаптирање на законодавството во зависност од специфични околности.
Откажување од правото на отповикување (Член 566)
Согласно Член 566, откажувањето однапред од правото дарот да се отповика нема правна важност. Ова значи дека договорот не може да се применува во случаи кога дарувачот сака да се откаже од правото на отповикување. Оваа одредба е значајна, бидејќи чува правата на дарувачот и спречува злоупотреба.
Дарови кои не можат да се отповикаат (Член 567)
Вообичаените, пригодните, наградните дарови, како и даровите од благодарност, не можат да се отповикаат. Оваа одредба е важна за заштита на специфични видови на дарови кои имаат културно или социјално значење.
Неопходно е да се нагласи дека даровите направени за добротворни и општо корисни цели, исто така, не можат да се отповикаат. Оваа одредба стимулира дарување во интерес на општеството и социјалната одговорност.
Договорен Поврат на Дарот (Член 568)
Согласно Член 568, полноважна е одредбата на договорот за поврат на дарот во случај даропримачот да умре пред дарувачот.
Завршни зборови
Правото на отповикување на дарот е сложен процес кој е регулиран со конкретни законски одредби. Овие одредби се дизајнирани за да заштитат правата на дарувачот, но и да одржат правна сигурност за даропримачот. Разбирањето на условите, правото и роковите за отповикување на дарот е клучно за секој кој се вклучува во дарување, бидејќи во многу случаи, однесувањето на страните може да влијае на правните последици.
