Личните податоци се темелот на нашата приватност. Во дигиталното време, речиси секоја активност – од отворање на сметка, до користење на социјални мрежи – подразбира споделување информации за нас. Затоа, Законот за заштита на личните податоци детално ги дефинира поимите поврзани со нивното собирање и обработка.
Што е личен податок?
Личен податок е секоја информација што се однесува на идентификувано или идентификуливо физичко лице.
Тоа може да биде нешто очигледно, како име и презиме, матичен број или адреса, но и нешто индиректно – како IP адреса, е-пошта, фотографија или податоци поврзани со здравјето, културниот или економскиот идентитет на лицето.
Што значи обработка на лични податоци?
Обработка е секоја операција што се врши со личните податоци – без разлика дали е автоматска или рачна. Таа вклучува:
- собирање и евидентирање,
- чување и организирање,
- користење и споделување,
- измена, бришење или уништување.
Со други зборови, секојпат кога некоја институција, компанија или веб-страница ги користи вашите податоци, тие вршат обработка и имаат законски обврски да го почитуваат вашeто право на приватност.
Кој ги контролира личните податоци?
Законот прави јасна разлика помеѓу неколку субјекти:
- Субјект на лични податоци – тоа сте вие, лицето на кое се однесуваат податоците.
- Контролор – правно или физичко лице што ги определува целите и начинот на обработка (на пример, банка, компанија,орган на државната власт или институција).
- Обработувач – лице или организација што ги обработува податоците во име на контролорот (на пример, ИТ компанија што одржува база на клиенти).
- Корисник – лице или институција на кое му се откриваат податоците.
Важно е да се знае дека контролорот секогаш е одговорен за законитоста и безбедноста на обработката.
Што претставува согласност за користење на лични податоци?
Согласноста на субјектот е доброволна, јасна и изречна изјава со која лицето се согласува неговите податоци да се обработуваат за точно определена цел.
Без согласност или без законска основа (на пример, законска обврска), обработката се смета за нелегална.
Посебни категории на лични податоци
Одредени податоци бараат поголема заштита. Тоа се:
- податоци за расно или етничко потекло,
- политички, верски или филозофски уверувања,
- членство во синдикат,
- здравствени, генетски и биометриски податоци,
- информации за сексуалниот живот.
Овие податоци смеат да се обработуваат само во исклучителни случаи, со строги безбедносни мерки
Пренос на податоци во трети земји
„Трета земја“ е држава што не е членка на Европската Унија или Европскиот економски простор. Пренос на податоци надвор од ЕУ е дозволен само ако таа земја обезбедува соодветно ниво на заштита или ако постојат договорни и технички гаранции за безбедноста.
Завршни зборови
Разбирањето на овие поими е клучно за секој што управува со податоци – било да сте граѓанин, компанија или јавна институција.
Целта на Законот не е да ја отежни работата, туку да воспостави рамнотежа помеѓу технолошкиот развој и заштитата на човековите права.
